Iako je genocid u Srebrenici jedan od najdokumentovanijih zločina u savremenoj historiji Evrope, ostaje porazna činjenica da bošnjačka intelektualna elita još uvijek nije sistematski i naučno obradila ovu temu na način koji bi bio ravnopravan njenom istorijskom značaju. Dvadeset i više godina nakon zločina, broj naučnih monografija, sistemskih istraživanja i analitičkih radova o genocidu, iz pera bošnjačkih istoričara, pravnika, sociologa i drugih stručnjaka – izuzetno je skroman.
Iznimno vrijedan rad u tom pravcu trenutno se obavlja u okviru Memorijalnog centra Srebrenica–Potočari, gdje su u ovoj godini preduzeti konkretni koraci u cilju sistematizacije i arhiviranja građe o genocidu. Tim zaposlenih u Centru radi na prikupljanju svjedočenja, dokumenata, foto i video materijala, te njihovom digitaliziranju. Ove aktivnosti predstavljaju nadu da bi upravo iz ovog centra mogla krenuti ozbiljna naučna produkcija, jer institucija raspolaže bogatim arhivskim fondom koji je od izuzetne važnosti za istraživanje, analizu i naučnu obradu zločina.
Paradoksalno, u Republici Srbiji, gdje se sistemski negira genocid u Srebrenici, upravo je istoričar iz Beograda, Dragan Popović, autor prve naučne knjige u Srbiji o genocidu u Srebrenici, pod naslovom Gubljenje ljudskosti. Ova knjiga, objavljena 2024. godine, donosi analitički utemeljen prikaz dehumanizacije žrtava, dinamike zločina i odnosa srpskog društva prema genocidu. Iako dolazi iz sredine koja je generalno neprijateljski nastrojena prema istini o Srebrenici, Popovićev rad pokazuje kako je moguće napisati ozbiljno, naučno utemeljeno djelo o toj temi.
Nasuprot tome, u Bosni i Hercegovini još uvijek nije objavljena nijedna značajna naučna monografija o genocidu u Srebrenici iz pera uglednih bošnjačkih autora. Postoje pojedinačne knjige svjedočanstava, novinarski prilozi, zbornici radova sa skupova i publicistički osvrti, ali ne i temeljito istražen i strukturiran naučni rad koji bi se mogao mjeriti s historiografskim standardima.
Zbog toga se sve više postavlja pitanje – gdje su bošnjački historičari, sociolozi, pravnici, politički analitičari i univerzitetski profesori kada je riječ o ovom ključnom pitanju bošnjačke historije? Da li je riječ o strahu, akademskoj lijenosti, političkim pritiscima ili nečemu drugom?
S obzirom na sve, ostaje nada da će institucije poput Memorijalnog centra, ali i univerziteti, fondacije, nezavisni istraživači i mladi naučnici prepoznati važnost ovog pitanja i konačno početi stvarati ozbiljnu, naučno utemeljenu literaturu o genocidu u Srebrenici. Ne zbog osvete, već zbog istine – i zbog budućnosti.
Jer, kako je to jednom zapisano: “Narod koji ne piše svoju historiju – pristaje da je drugi napišu umjesto njega.”
Pogledajte naučnu raspravu srpskih intelektualaca o knjizi Dragana Popovića Gubljenje ljudskosti prilikom promocije ove knjige (video sa youtub-a), link:
Selimović Edhem Edo, www.pervani.ba
Bottom of Form
